چگونه سردرد ناشی از کم آبی را تشخیص دهیم؟
سردرد از شایع‌ترین دردهایی‌ست که می‌تواند زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار دهد. اما علائم کلیدی که نشان می‌دهند کمبود آب بدن می‌تواند علت سردرد باشد، شامل چه مواردی هستند؟ انواع مختلفی از سردرد وجود دارد. حداقل 9 نفر از هر 10 بزرگسال در دوره‌ای از زندگی خود یکی را تجربه می‌کنند. برخی از سردردها به راحتی قابل درمان و جلوگیری هستند. یکی از این انواع سردردها، سردرد ناشی از کم آبی است. با توجه به فرا رسیدن فصل تابستان، افزایش دمای هوا و احتمال بروز سردردهای ناشی از کم آبی، در ادامه سردردهای ناشی از کم آبی، علائم و راه‌های درمان آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
سردرد ناشی از کم آبی چیست؟
وقتی بدن مایعات کافی دریافت نکند، امکان دارد سردرد ناشی از کم آبی اتفاق بیفتد. این نوع سردردها می‌توانند نسبتا خفیف یا به اندازه سردردهای میگرنی شدید باشند.
کمبود آب بدن چگونه باعث سردرد می‌شود؟
بدن برای عملکرد مناسب به تعادل مایعات و الکترولیت‌ها نیاز دارد. الکترولیت‌ها مواد معدنی مانند پتاسیم یا سدیم هستند که به تنظیم عملکردهای مختلف بدن کمک می‌کنند. بدن روزانه در اثر فعالیت‌هایی مانند تعریق و ادرار آب خود را از دست می‌دهد. وقتی این اتفاق می‌افتد، بدن الکترولیت‌های خود را نیز از دست می‌دهد. بیشتر اوقات، مقدار مایعات از دست رفته به راحتی از طریق نوشیدن یا خوردن غذاهای غنی از مایعات تجدید می‌شود.
با این حال، گاهی اوقات بدن با سرعت زیادی آب خود را از دست می‌دهد. در چنین شرایطی، بدن می‌تواند کم آب شود. این موضوع می‌تواند منجر به عوارضی از جمله سردردهای ناشی از کم آبی شود. وقتی بدن کم آب است، مغز به دلیل از دست دادن مایعات، موقتا منقبض می‌شود. این موضوع باعث می‌شود مغز از جمجمه دور شده و در نتیجه سردرد ناشی از کم آبی بوجود بیاید. با آبرسانی مجدد، مغز به حالت معمول خود برمی‌گردد و سردرد تسکین پیدا می‌کند.
علائم
سردرد ناشی از کم آبی می‌تواند مانند سردردهای خفیف یا سردرد شدید میگرنی احساس شود. درد ناشی از سردرد ناشی از کم آبی می‌تواند در قسمت جلو، پشت، پهلو یا سراسر سر ایجاد شود. در چنین شرایطی، حرکت دادن سر می‌تواند درد بیشتری ایجاد کند. بر خلاف سردرد سینوسی، شخصی که سردرد ناشی از کم آبی را تجربه می‌کند، درد یا فشاری در صورت احساس نخواهد کرد. از آنجا که سردردهای ناشی از کم آبی فقط زمانی اتفاق می‌افتد که بدن مایعات زیادی از دست داده باشد، علائم کم آبی بدن با سردرد بروز می‌کند. این علائم عبارتند از:
- تشنگی شدید
- کاهش ادرار
- تیرگی رنگ ادرار
- گیجی
- سرگیجه
- خستگی
- دهان خشک و چسبنده
- از بین رفتن قابلیت ارتجاعی پوست
- فشار خون پایین
- افزایش ضربان قلب
بعضی از افراد سردرد ناشی از کم آبی را فقط در صورت کمبود شدید آب بدن تجربه می‌کنند. آن‌ها ممکن است علائم فوق و همچنین علائم اضافی که در ادامه اشاره خواهیم کرد را نیز داشته باشند:
- اسهال
- استفراغ
- عرق کردن زیاد در اثر ورزش زیاد یا گرما
- تب
- ادرار بیش از حد
خطرات ناشی از کمبود آب بدن
هرکسی می‌تواند کمبود آب بدن را تجربه کند. بیشتر افراد کم آبی خفیف را تجربه خواهند کرد. با این حال، برخی از افراد در معرض خطر بیشتری هستند، از جمله:
- افرادی که در ارتفاعات زندگی می‌کنند
- نوزادان و کودکان خردسال
- افراد مسن
- افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن، مانند دیابت و بیماری‌های کلیوی
- افرادی که داروهایی مصرف می کنند که میزان ادرار را افزایش می دهد
- ورزشکاران استقامتی یا افرادی که فعالیت بدنی سنگینی دارند
- افرادی که در آب و هوای گرم زندگی می کنند
این گروه از افراد باید تحت مراقبت‌های ویژه‌ای باشند تا به طور مناسب هیدراته شوند.
درمان سردرد ناشی از کم آبی
بهترین راه برای تسکین سردرد ناشی از کم آبی رفع درد و تجدید مایعات از دست رفته است. اگر شخصی سردرد ناشی از کم آبی دارد، باید این اقدامات را انجام دهد:
- مصرف مایعات را با نوشیدن آب یا سایر مایعات سالم افزایش دهید.
- الکترولیت‌های از دست رفته را با یک نوشیدنی انرژی زا جایگزین کنید.
- به طور موقت فعالیت بدنی را کاهش داده و از قرار گرفتن در معرض گرما خودداری کنید.
- از مصرف الکل و کافئین که می‌تواند باعث کم شدن آب بدن شود، خودداری کنید.
اگرچه اقدامات فوق می‌تواند کم آبی بدن را درمان کند، اما ممکن است مدتی طول بکشد تا این نوع سردرد از بین برود. علاوه بر این، برخی برای کمک به کنترل درد از استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده می‌کند.
درمان کم آبی شدید
در شرایط خاص، مانند استفراغ مداوم یا اسهال، درمان‌های خانگی برای جلوگیری از کمبود شدید آب بدن کافی نیست. ممکن است لازم باشد فردی برای جایگزینی مایعات وریدی و نمک به بیمارستان مراجعه کند. افراد باید سریعا به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشند تا از بروز عوارض جدی مانند موارد زیر پیشگیری شود:
- نارسایی کلیه
- افت فشار خون
- هیپوکالمی یا هیپرکالمی
- اسیدوز متابولیک یا آلکالوز
- جلوگیری از سردرد ناشی از کم آبی
بهترین راه جلوگیری از سردرد کم آبی جلوگیری از کاهش آب بدن است. فرد می‌تواند برای حفظ تعادل سطح مایعات و الکترولیت‌های خود اقدامات زیر را انجام دهد:
مایعات کافی بنوشید
اکثر مردم حداقل به 8 فنجان آب در روز نیاز دارند، اگرچه ممکن است برخی از افراد به مقدار بیشتری آب نیز نیاز داشته باشند.
خوراکی‌های آبدار بخورید
غذاهایی مانند خیار، سایر سبزیجات و انواع میوه محتوای آب زیادی دارند.
نوشیدن مایعات هنگام ورزش
در صورت ورزش های سنگین یا قرار گرفتن در معرض هوای گرم، مصرف آب را افزایش دهید. نوشیدن آب بیشتر در این شرایط، مایعات از دست رفته در اثر عرق را دوباره تجدید می‌کند.
علل اصلی کم آبی را درمان کنید
تب و عفونت‌ها می‌توانند مایعات بدن را بیش از حد معمول از بین ببرند. رفع عوامل موثر در کم آبی در حالی که مصرف مایعات را افزایش می‌دهد، می‌تواند از کمبود آب بدن جلوگیری کند.
از مصرف نوشیدنی‌های کافئین دار و الکل خودداری کنید
کافئین و الکل هر دو می‌توانند میزان ادرار را افزایش دهند و منجر به خطر کمبود آب در بدن
شوند.
کاهش فعالیت‌های شدید در طول گرما یا بیماری
گرما و بیماری می‌توانند نیاز بدن به مایعات را افزایش دهند. ورزش‌های سنگین می‌توانند باعث از دست دادن مایعات اضافی از طریق تعریق شوند که در این شرایط می‌تواند خطرناک باشد.
نتیجه گیری
سردرد ناشی از کم آبی زمانی اتفاق می‌افتد که بدن مایعات و الکترولیت‌های زیادی از دست بدهد. فرد می‌تواند با نوشیدن آب کافی، پرهیز از نوشیدن قهوه و نوشیدنی‌های الکلی و دوری از گرمای بیش از حد، از کمبود آب بدن جلوگیری کند. برای درمان سردرد ناشی از کمبود آب باید مقدار کافی مایعات بنوشید. در برخی موارد، کمبود آب بدن ممکن است شدید باشد و نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشید.
